જત જણાવવાનુ તને કે છે અજબ વાતવરણ,
એક ક્ષણ તુ હોય છે ને એક ક્ષણ તારુ સ્મરણ !..
શબ્દનુ તો પોત તારાથી અજાણ્યુ ક્યા હતુ –
છે જ એવા અટકીને ઉભે ખરે ટાણે સજન !…
સાંજના કાગળ, કલમ ને દોત લૈ બેઠા છીયેં,
ને હજી તો વાટ સંકોરી રહ્યા વ્હાણે સજન !
કોઇ બીજાને કહુ તો નક્કી એ હાંસી કરે,
આ વિતક તારા વિના તો કોણ પરમાણે સજન !..
– રાજેન્દ્ર શુક્લ,
અરધી સદી ની વાચનયાત્રા માથી.
બહેનના વિવાહ કરવાના હતા મહુરતિયાની શોધ શરૂ થઈ પણ થોડા દિવસ પછી એ યુવતીએ વડીલ ભાઇને જણાવ્યુ જે પોતે ફલાણાની સાથે ઠીક ઠીક કાળથી પ્રેમમા છે ને તેની સાથે જ પરણવાની છે – બીજા કોઇ સાથે નહીં. માટે કશી ખટપટ કરશો નહી
મોટા ભાઇ પહેલા તો જરા ડઘાઇ ગયા. પછી પેલા પ્રેમિક સંબંધે સવાલો પૂછ્યા. ઊલટ તપાસ ચલાવી…છે બીજી ન્યાતનો ને વળી ઘણો છેટેનો વતની. ઉંમર તો બરાબર પણૅ કુટુંબ સાવ અજાણ્યુ.
હવે… એને વિશે વધુ તપાસ શી રીતે કરવી? એની ખાનદાનીનુ, દિલસચ્ચાઇનુ પારખુ કઇ રીતે કરવુ? વિચાર કરતા મોટા ભાઇ એક દિવસ સીધા જ પહોચી ગયા બહેનના એ પ્રેમિક પાસે. ‘તમે મારી બહેન સાથે પ્રેમ મા છો?’
‘હા મુરબ્બી.’
‘સાચ્ચા જ પ્રેમમાં? કે પછી ઉપલક ગરબડ?’
‘જી, પોતે તો શુ કહુ? પણ લગ્ન કરવાની પુરી તૈયારી છે. કશી દિલચોરી નથી જ.’
‘તો એમ કરશો? મરી બહેનના જે કાઇ કાગળ-ચીઠ્ઠી તમારી પાસે હોય તો મને સોંપી દેશો?’
‘ખુશી થી… હમણા આવુ છુ.’ કહીને જુવાન ગયો અને થોડી વારમા દસ પંદર પત્રોનુ પડીકુ લાવેને વડિલના હાથમા ધરી દીધું
‘હુ એને લૈ જાઉં તો હરકત નથી ને?’
‘એમા હરકત શી હોય? મારે તે બીજા કોઇ ઉપયોગ માટે તો જોઇતા નથી – ભલે મારુ લગ્ન તમારે ત્યા થાય કે ન થાય…’
બસ મળી ગયો પુરાવો. ખાનદાનીનો. પુરેપુરો. ભાઇએ ઘેર જઈને વડિલોને ખાતરી કરાવી દીધી. બહેનના લગ્ન તેના એ પ્રેમિક સાથે થઇ ગયા.
લખવી છે? તો લખો નવલીકા. વાત સાચી છે. ଓ[‘અક્ષર’ સામાયિક : 1971]
અરધી સદી ની વાચનયાત્રા ભાગ – 2 માથી.
‘અને આ છે…’ ‘સોનાની મરધી! ઉર્ફે મિસિસ તુલના છાયેશ.’ છાયેશ ના એક મજાકિયા દોસ્તે તુલના તરફ જોઇને કહ્યુ. તુલના નાસ્તા ની ડીશો ટેબલ પર મુકે એ પહેલા જ એણે ટ્રે માથી પ્લેટ ઉઠાવી લીધી.
તુલના એ સ્મિત વેર્યુ અને કિચન તરફ ચાલી ગઈ. ‘આપણે તો યાર, શ્વાસ લેતુ સોનુ લાવ્યા છીએ.’ છાયેશે પોતાના મિત્રોને હસતા હસતા કહ્યુ.
‘એટલે ભાભી બહુ મોટુ દહેજ લઇને આવ્યા છે?’ એક મિત્રએ પુછ્યુ.
‘ના આપણે દહેજ ના વિરોધી છીએ એટલે તો કોઇ અમીરની પુત્રી સાથે લગ્ન કરવાને બદલે એક મધ્યમવર્ગ ના સજ્જન ની પુત્રી ને પત્ની બનાવી છે. પણ એ છે ‘સોનાની મરઘી…’ એક પ્રતિસ્ઠિત કંપની મા ઓફીસર છે. ઓવરટાઇમ સાથે ખાસ્સો ત્રીસ હજાર પગાર લાવે છે….હવે આપણે બંદા નોકરી કરીએ કે ન કરીએ…જરાય વાંધો નથી’. છ્યેશે પોતાના બીજા મિત્ર ને તાલી આપતા કહ્યુ.
છયેશ ના ત્રીજા મિત્રએ કહ્યુઃ’યાર, તારુ આ શ્વાસ લેતુ સોનુ છે ભારે મોંઘુ. ભાઇ દુધારુ ગાય ની લાત કોને માઠી લાગે? જોયુ…આપણી સાથે હસી મજાક મા જોડાવા ને બદલે તુલના દેવી રસોડા મા ચલ્યા ગયા!’.
એ વાત થી છાયેશ નો અહમ સહેજ ઘવાયો. એટલે જોર થી બુમ પાડીઃ ‘તુલના, ઘરમા નોકર છે જ, બાકી નુ કામ એ સંભાળી લેશે. તુ અહી આવીને બેસ. તુ ઓફીસર ખરી પણ ઓફીસ મા, અહી તો તુ મિસિસ! છાયેશ છે. આઇ મીન માય વાઇફ!’ બધા ખડખડાટ હસી પડ્યા.
તુલના રસોડા માથી બહાર આવી અને સોફા પર ગોઠવાઇ… એની મુખ મુદ્રા ગંભીર હતી. એટલે એ ગંભીરતા દુર કરવા છાયેશે કહ્યુઃ’ઓફીસર પત્ની નુ આ જ દુઃખ, એ હસે તો પણ રૂઆબથી અને રડે તો પણ રૂઆબ થી! આપણને તો ભાઇ સીધી સાદી પત્ની ગમે, જે ઘર સાથે એકાકાર થઇ જાય્ જેને મન ઘર એ જ સ્વર્ગ હોય!’ છ્તા તુલના ચુપ રહી.
એ વાત ને એક મહીનો થયો હશે ત્યા એક દિવસ ઓફીસ જવાના સમયે તુલનાને સુતેલી જોઇને છયેશે પુછ્યુઃ’તુલના, આજે તુ ઘરે કેમ છે? ઓફીસે જવાનુ મોડુ થતુ નથી?’ તુલનાએ કહ્યુઃ’મે નોકરી માથી રજા લીધી છે…મારી ઇચ્છા છે કે, એક ગ્રુહિણી તરીકે તમારી સારી દરકાર રાખુ.’ ‘લગ્ન અગાઉ પણ તે બે એક મહીના ની રજા લીધી હતી. હવે તો રજા સ્ટોક મા નહી હોય’
છાયેશે પુછ્યુઃ’તેથી શુ? પતી કરતા પૈસો મહત્વનો નથી. મે કપાતે પગારે રજા લીધી છે.’ ‘અરે પણ એવી શી જરૂર છે? તને ખબર છે તારો દરરોજ નો પગાર એક હજાર જેટલો છે. કપાતે પગારે રજા લેવાથી મોટુ નુકશાન’ ‘હકીકત મા લગ્ન પછી નોકરી કરવાનો મારો ઇરાદો જ નથી. લોજિંગ-બોડિંગનુ ખર્ચ આપીને કોઇ ઘરમા રહેવાનુ મારે પસંદ કરવાનુ હોત તો મારા પપ્પા નુ ઘર, મારુ પિયર એ દ્રષ્ટીએ ઉત્તમ હતુ, પણ મે લગ્ન કર્યુ છે, મારુ ઘર બનાવવા. તમે કમાઓ અને હુ વ્યવસ્થા કરુ. તમે તો મારા ભરણ-પોષણ ની જાહેરમા પ્રતિજ્ઞા લીધી છે લગ્નમંડપ મા! બસ, સરરોજ ના બસો રૂપિયા ગુમાવવાની ચિંતા થી આટલા વ્યગ્ર થઇ ગયા? હવે હુ તમારી પાસે શાંતી થી બેસી શકીશ્ તમારા મિત્રોનુ સારી રીતે સ્વાગત કરી સકીશ અને મારા ઓફીસર તરીકે ના રૂઆબનુ નામ નિશાન નહી રહે. તમે મારી પાસે થી એ જ ઇચ્છ્તા હતા ને?’
‘પણ એનો અર્થ એ નથી કે, તુ પ્રમાદી બને, કામચોર બને. ઘેર બેઠે બેઠે તો તુ સાવ નક્કમી બની જાઇશ.’ છાયેશ સહેજ આવેશ મા આવી ગયો. ‘ભારતની તમામ સ્ત્રીઓ નોકરી નથી કરતી અને છતા એમનેમ પાલવનાર પિતા, પતિ, પુત્ર કોઇ ને કોઇ પરૂષ હોય છે. તમે પતિ તરીકે મને પાલવો એમા મને નાનપ નહી લાગે.’ તુલના એ જવાબ આપ્યો. ‘એમ કહે ને કે તુ મારે માથે પડવા ઇચ્છે છે. ‘ છાયેશે સહેજ રોષ સાથે કહ્યુ. ‘ના, સાચા અર્થ મા તમારી અર્ધાંગીની બનબા ઇચ્છુ છુ. ઘર સાથે એકાકાર થઇ જાય તેવી સીધી સાધી પત્ની.’ તુલનાએ હસતા હસતા કહ્યુ. છયેશને લાગ્યુ કે અત્યારે તુલના સાથે જીભાજોડી કરવામા સાર નથી, તેથી તેણે વાત પડતી મુકી. …અને તુલના એ પુરી તાકાત સાથે છાયેશ ના ઘરને સંભાળવા માડ્યુ. એણે નોકરને પણ રજા આપી દીધી. જાતે જ રસોઇ કરતી, જાતે જ વાસણ સાફ કરતી અને કપડા ધોઇને જાતે જ ઇસ્ત્રી પણ કરતી. પરંતુ છાયેશ ના વર્તન મા સાવ ફેર પડી ગયો હતો. તે વગર કારણે તુલના સાથે ઝ્ગડો કરતો હતો. નાની નાની વાત મા તેને ઉતારી પાડતો હતો. અને તુલના ને ખબરન પડે તેમ તેના વિશે વિચિત્ર ફરિયાદ કરતા પત્રો તેના પિતાજીને લખ્યા કરતો હતો.
અને એક દિવસ તુલનાના પિતાજી એ બધી વાતો થી દુઃખી થઇ ને પોતની પુત્રી ને ઠપકો આપવા આવી પહોચ્યા હતા.
છાયેશ ની હાજરી મા જ તેઓએ તુલના ને ઠપકો આપ્યો હતો, પરંતુ તુલના એ ખરી હકીકત પિતાજીને કહી શંભળાવી હતી. અને સોગંધ સાથે કહ્યુ હતુ કે પોતાનો કોઇ દોષ નથી. સિવાય કે પોતાતી હવે નોકરી કરવાની કોઇ ઇચ્છા નથી…પોતે નોકરી કરવા ઇચ્છે છે. પરંતુ છાયેશે સ્પષ્ટ શબ્દો મા કહી દીધુ હતુ કે નોકરી કરવી હશે તો જ આ ઘર મા તુલના રહી શકશે.
તુલનાના પપ્પા ને લાગ્યુ હતુ કે, તુલના ને તત્કાલીક સમજાવવાનુ મુશ્કેલ છે, એટલે પોતાની સાથે તેને લઇ જવાની તૈયારી દર્શાવી હતી. અને બીજે દિવસે રાત્રે તુલનાને પિયર લઇ જવાનુ નક્કી કર્યુ હતુ.
બીજે દિવસે રત્રે તુલનાના પપ્પા અને છાયેશ બેઠા બેઠા વાતો કરતા હતા, એટલા મા તુલના ની ઓફીસ ના ચાર-પાંચ મણસો ત્યા આવ્યા હતા અને છાયેશ ને બેઠેલો જોઇને આશ્વર્ય પામ્યા હતા.
પોતાની સામે જોઇ રહેલા એ સૌને છાયેશે પુછ્યુઃ ‘મને સમજાતુ નથી કે આમ તમે સૌ એકાએક ચિંતાતુર કેમ જણાઓ છો’
‘વાત એમ છે કે, આજેજ આપની પત્ની તુલના બહેન નો ફોન આવ્યો હતો કે, તેઓ પોતાની કપાત પગારે રજા કેંસલ કરી ને નોકરી પર હાજર થઇ રહ્યા છે અને તમને મોટી રકમ ની લોનની જરૂર છે, કારણકે તેમના પતિને લકવો થઇ ગયો છે. તેમના પતિ અપંગ બની ગયા છે.’ એક કર્મચારીએ કહ્યુ હતુ.
‘તુલના આ હુ શુ શાભળી રહ્યો છુ?!’ છાયેશ તાડુક્યો હતો.
‘તદ્દન સાચી વાત છે… જે પુરૂષ મા પત્નીનુ ભરણ પોષણ કરવાની ખુમારી ન હોય તેવા પુરૂષની બુદ્ધી અને મર્દાનગીને લકવો થઇ ગયો છે, એમ ન કહુ તો બીજુ શુ કહુ? તમારે પત્ની નથી જોઇતી, પૈસા જોઇએ છે. એ પણ હુ તમને આપીશ, પણ પતિ તરીકે નો તમારો અધિકાર છિનવી ને… હુ માર અશક્ત પતિ ને ભરણ પોષણ ની રકમ મોકલતી રહીશ, એડવાંસ મા પણ થોડા નાણા ચુકવતી જઇશ્ એ માટે તમારે કોર્ટ મા જવુ નહી પડે… સમજ્યા મિ. છાયેશ? પપ્પાજી હુ તમને પણ ભારરૂપ થવા ઇચ્છતી નથી. મણસે ખુમારી પુર્વક જીવવાની આદત કેળવવી જોઇએ. સ્ત્રી હોય કે પુરૂષ, એમા કશો જ ફરક પડતો નથી.’ તુલના એ કહ્યુ હતુ. ઓફીસના કર્મચારીઓને એણે વિનયપુર્વક વિદાય આપી.
ઘરમા પ્રવર્તતી હતી નિઃસ્તબ્ધતા… છાયેશે વરંવાર કોશીશ કરી જોઇ, પણ તે પોતાનુ મસ્તક ઉચુ કરી શક્તો ન હતો. ઓરડામા એને એકજ શબ્દ નો પ્રતિઘોષ સંભળાતો હતો…’નારી…શ્વાસ લેતુ સોનુ?’
– ડો. ચંદ્રકાન્ત મહેતા.
સતાવો નહી ક્યાક સંતાઇ જાશું
બની યાદ અંતર મા બીડાઇ જાશું
હ્ર્દય સરસા ચાંપી ને રાખો હ્રદયમા
નહીતર અમે ક્યાક ખોવાઇ જાશું
મુશીબત ની સાચી કદર છે અમોને
વરસસે જો તીરો તો વીંધાઇ જાશું
રહેશુ તમારો જ શણગાર થઇને
ગળાનો બની હાર રોપાઇ જાશું
પરખ જો હશે તમને ખોટા-ખરા ની
પરીક્ષા પહેલા જ પરખાઇ જાશું
ખુદા વાસ્તે હાથ પકડી જ રાખો
પીધેલા છીએ ક્યાક પટકાઇ જાશું
નહી રાખીએ માથે ઋણભાર ‘રુસ્વા’
નહી હોય ત્રેવડ તો વેચાઇ જાશું
-રુસ્વા મઝ્લુમી
બસ એટલી સમજ મને પરવરદિગાર દે,
સુખ જ્યારે જ્યાં મળે ત્યાં બધાના વિચાર દે.
માની લીધું કે પ્રેમની કોઈ દવા નથી,
જીવનના દર્દની તો કોઈ સારવાર દે.
ચાહ્યું બીજું બધું તે ખુદાએ મને દીધું,
એ શું કે તારા માટે ફક્ત ઈન્તિઝાર દે.
આવીને આંગળીમાં ટકોરા રહી ગયા,
સંકોચ આટલો ન કોઈ બંધ દ્વાર દે.
પીઠામાં મારું માન સતત હાજરીથી છે
મસ્જિદમાં રોજ જાઉં તો કોણ આવકાર દે !
નવરાશ છે હવે જરા સરખામણી કરું,
કેવો હતો અસલ હું, મને એ ચિતાર દે.
તે બાદ માંગ મારી બધીયે સ્વતંત્રતા,
પહેલાં જરાક તારી ઉપર ઈખ્તિયાર દે.
આ નાનાં નાનાં દર્દ તો થાતાં નથી સહન,
દે એક મહાન દર્દ અને પારાવાર દે.
સૌ પથ્થરોના બોજ તો ઊંચકી લીધા અમે,
અમને નમાવવા હો તો ફૂલોનો ભાર દે.
દુનિયામા કંઇકનો હું કરજદાર છું ‘મરીઝ’,
ચૂકવું બધાનું દેણ જો અલ્લાહ ઉધાર દે.
-મરીઝ
સાંજ હજુ તો ઢળી જ છે… માનવ પશુ પક્ષી બધા પોત પોતાના રહેઠાણ તરફ પ્રયાણ કરી રહ્યા છે. એવા સમયે ગમછા પોતાના ઘર ના ઉંબરે ઉભી છે. ઢળતી સાંજ નુ આ વાતાવરણ જોઇને એ મનોમન વિચારે છે કે જુઓ તો ખરા આ બધા કેવા નશીબદાર છે કે અત્યારે પોતાના ઘરે પાછા ફરે છે અને રાહ જોનારા એ રાહત અનુભવે છે. અને એક હુ છુ… જેના ભાગે માત્ર રાહ જોવાનુ જ છે. મારો ઘરવાળો કે જે પૈસા કમાવા પરદેશ ગયો છે કે પાછુ ફરવાનુ નામ લેતો નથી. કેમ સમજાવુ કે પૈસો નહી પણ આ ગમછા ને તો પ્રેમ વહલો છે. સંગાથે હસુ તો એય ને ડુગળી રોટલો ખાતાય સુખી હોઇશુ. પણ આ વિરહ ની વેળા તો એ થીય કપરી છે. છતા બસ રાહ જૌ છુ કે ક્યારે મારા આ રાહ જોવાનો અંત આવશે?
haapy new year 2009
i wish in 2009 god gives you…
12 months of happieness
52 weeks of fun
365 days of success
8760 hours good helth
52600 minutes good luck
3153600 seconds of joy.
that’s all
wish you happy new year.
લે આ મને ગમ્યુ તે મારુ
પણ જો તને ગમે તારુ
મારુ તારુ ને ગમવુ પણ
લાવ લાવ કરીએ સહિયારુ
તુ જીતે ને થાવ ખુશી હુ
લે ને ફરી ફરી ને હારુ
ઇટ્ટા કિટ્ટા એક ઘડી ના
બાકી સઘળુ પ્યારુ પ્યારુ
હસીયે રમીયે પ્યારુ લાગે
થુ આંસુ તો લાગે ખારુ
ગીત હોય તો શીદ અબોલા
તુ ઝીલી લે હુ લલકારુ
રમીયે ત્યા લગ હાથ રમકડુ
મોજ મહી શુ મારુ-તારુ
– રાજેન્દ્ર શુક્લ
ન કશુ જ અલ્પ ન કશુ જ અધિક
બસ લાગે બધુજ જાણે નજીક
સુખની સરવાણી પાસ આવતી લાગે
તાપમાય મીઠી ચાંદની ઘોળાતી લાગે
નયનો મા અજબની ખુમારી લાગે
ન હોવા છતા કોઇ પાસ જ લાગે
પ્રેમ થયા પછી બધુ પ્યારુ જ લાગે
સમણાઓ નો રાતભર મેળો લાગે
ઉલ્લાસ જ ચોમેર ફરતો લાગે
નજીવી આહટ થી કોઇ ના આગમન
ના અણસાર સાલે
નાહકની આખો કષ્ટ જ ઉપાડે
ચારેકોર નહી પણ અંતર મા એ મળી આવે
ન કશુ જ અલ્પ ન કશુ જ અધિક
એમની તરફથી મળે એ સંપૂર્ણ લાગે
એના થકી જ જિવન ધબકતુ રહે
ચહેરા પર મીઠુ હાસ્ય રમતુ રહે
ક્ષણક્ષણ રહે સ્મરણ તમારુ
તમ વગર ન લાગે મન અમારુ
જે હશે તે હશે હવે સહિયારુ
હર સ્પંદન નામ લે છે તમારુ
હર લહેરો પર નામ ગુંજે તમારુ
અનેક રંગો થી રંગાયેલ મન અમારુ
મિલન કરતાય સ્મરણ લાગે છે વ્હાલુ
સર્જન 
તાજેતરની ટિપ્પણીઓ